Ο Σολομών ( Σλομό - שלמה ), γιός τού Δαβίδ ( 5ο τέκνο ) και της Βηθσαβεέ, 3ος Βασιλεύς τού Ισραήλ, ανέβηκε στο θρόνο τού Ισραήλ στα 972 π.Χ. και βασίλεψε για 40 χρόνια, ο δε προφήτης Νάθαν, στον οποίον εμπιστεύθηκε την ανατροφή του ο Δαυίδ, τον ονόμασε Ιεδεδί ( Εβρ. ידיהיה Γεντιντιάχ που σημαίνει Αγαπητός τού Γιαχβέ - Β΄ Βασ. 12 : 25 ).
Ο Σολομών έλαβε επιμελημένη ανατροφή προκειμένου να διαδεχθεί τον πατέρα του.
Όταν όμως ο πρωτότοκος Αβεσσαλώμ επαναστάτησε και φονεύθηκε, ο Δαυίδ στο τέλος τής βασιλείας του όρισε τον Ιεδεδία διάδοχό του ονομάζοντάς τον Σολομών ( εβραικά ειρηνικός ).
Ο Σολομών αφού αποκατέστησε γρήγορα την τάξη από την ανταρσία τού παραγκωνισμένου αδελφού του, οργάνωσε το κράτος του με συγκεντρωτισμό και απολυταρχικό σύ στημα και βασικό άξονα δράσης την στρατηγική σύναψης συμμαχιών και εμπορικών συμφωνιών.
Ανέπτυξε ιδιαίτερες σχέσεις με την Αίγυπτο και νυμφεύθηκε την κόρη τού Φαραώ το όνομα τής οποίας δεν μνημονεύει η Βίβλος.
Η παράδοση αναφέρει ότι ο Σολομώντας διακρινόταν για την σοφία, την μεγάλη σύνεση και μόρφωσή του.
Με τα πλούτη που συγκέντρωσε ο Σολομών εκτέλεσε πλήθος έργων όπως συγκοινωνιακά, καλλωπισμού και ανέγερσης κτιρίων μεταξύ των οποίων τα μεγαλοπρεπή ανάκτορά του, στα οποία και διέμενε, τον περίφημο Ναό τής Ιερουσαλήμ που κτίστηκε στον λόφο Μωρία και στον οποίο μετέφερε την Κιβωτό τής Διαθήκης, καθώς και πλήθος οικοδομημάτων. Μάλιστα προς χάριν τών αλλοεθνών παλλακίδων του έκτισε και ειδωλολατρικούς ναούς στην κορυφή τού όρους τών Ελαιών που είχε ονομασθεί και όρος τού σκανδάλου επειδή και ο ίδιος ο Σολομών τέλεσε εκεί θυσίες σε θεούς ειδωλολατρών.
Από διάφορες διαδόσεις φαίνεται πολύ πιθανόν πράγματι να έγιναν και για λόγους πολιτικούς, από όπου και η ανεξίθρησκη συμπεριφορά του και η χάριν τής ειρήνης ανάπττυξη τού εμπορίου αλλά πρωτίστως τών συμφερόντων του, περιποίηση τών ξένων να ήταν αναγκαία. Οι βαριές όμως φορολογίες και οι αγγαρείες που επέβαλλε για την εκτέλεση τών μεγάλων έργων, κατά τα τελευταία χρόνια τής Βασιλείας του, εξήγειραν την αγανάκτηση τού λαού και στο κράτος του σημειώθηκαν μεγάλες αποστασίες με κατάληξη μετά τον θάνατο του το περισπούδαστο Ιουδαϊκό κράτος να διασπασθεί, να παρακμάσει και τελικά να καταρρεύσει.
Μετά τον θάνατό του, το 931 π.X., τον διαδέχθηκε ο υιός του Ροβοάμ.
1. Ο ΝΑΟΣ
Πριν από την ερμηνευτική προσπάθεια τών διαφόρων βαθμών και συμβόλων είναι απαραίτητη μια μικρή ανάλυση σχετική με την κατασκευή τού Ναού, τον διάκοσμο και τα σκεύη του, ο οποίος αποτελεί κεντρικό σημείο γύρω από το οποίο περιστρέφονται οι αλληγορίες των μυήσεων τού Ελευθεροτεκτονισμού.
2.1. Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ
Μετά από την τελική νίκη τού Δαυίδ κατά τών Φιλισταίων και το τέλος τών οικογενειακών περιπετειών με το θάνατο τού Αβεσαλώμ, δημιούργησε ο Βασιλιάς τού Ισραήλ ένα κρά τος σύμφωνα με τα πρότυπα τών λαών τής Ανατολής.
Ικανοποιημένος από την προσωπική του επιτυχία και την υπόσχεση που του έδωσε ο Νάθαν για την διαιώνιση τής δυναστείας του, διατάζει ο Δαυίδ τον αρχηγό τού στρατού του να κάνει απογραφή όλου τού λαού.
Όμως η επιθυμία του αυτή δεν ήταν τίποτε άλλο από μια ματαιόδοξη βεβαίωση τού μεγα λείου του και πριν ακόμη τού ανακοινωθούν τα αποτελέσματα τής απογραφής, έρχεται η τιμωρία τού Θεού ως απάντηση για την πράξη του αυτή.
Μια θανατηφόρος πανώλη έπεσε στον Ισραήλ η οποία και άρχισε να αποδεκατίζει τον λαό. Μετανοιωμένος ο Δαυίδ για την πράξη του και βλέποντας τον άγγελο τού κακού πάνω από την πόλη του, ζητά το έλεος τού Θεού.
Η απάντηση τού Γιαχβέ έρχεται στον Βασιλιά με το στόμα τού προφήτη Γαδ, ο οποίος τού φανερώνει την επιθυμία τού Θεού, που δεν είναι άλλη από την ανέγερση ενός βωμ ού στον τόπο όπου ο Δαυίδ είδε τον άγγελο τού Κυρίου.
Πράγματι ο Δαυίδ ανέβηκε στο ύψωμα που βρισκόταν επάνω από την πόλη του, όπου ήταν το αλώνι τού Ορνάν τού Ιεβουσαίου.
Αμέσως ο Δαυίδ έκτισε βωμό στον τόπο εκείνο και πρόσφερε Ουσία ολοκαυτωμάτων για να ευχαριστήσει τον Θεό για την απάντηση στην δέηση του.
Αυτή είναι σύμφωνα με το Β' Βασ. 24:16~25 καθώς και τού Α' Παρ. 21:15~22,1η διήγηση που αναφέρεται στην απόκτηση τού τόπου όπου κτίστηκε αργότερα ο ναός τού Σολομώντα.
Ο τόπος καθαγιάζεται ως ιερό λατρείας τού Γιαχβέ, από την εποχή τού Δαυίδ, με το κτίσιμο τού βωμού τών ολοκαυτωμάτων. Και είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που αναφέρον ται στην διήγηση τα οποία είναι κοινά σε θεμελίωση ιερών.
Και εδώ έχουμε την εμφάνιση τού Θεού ( θεοφάνεια ), την αποστολή τού αγγέλου τού Γιαχβέ στον τόπο τής μελλοντικής ανέγερσης τού βωμού, το μήνυμα σωτηρίας με το σταμάτημα τής επιδημίας και την αρχή τής λατρείας με την προσφορά θυσιών από το Δαυίδ.
Ο τόπος όμως όπου βρισκόταν το αλώνι τού Ορνάν δεν πρέπει να ήταν τον καιρό τών Χαναναίων απλός τόπος αγροτικής απασχόλησης.
Βρισκόταν στο πιο υψηλό σημείο τής παλαιάς πόλης τών Ιεβουσαίων.
Είναι γνωστή η προτίμηση τών τόπων αυτών για την δημιουργία Χαναανιτικών ιερών. Εξάλλου ο εβραϊκός όρος נרן ( γκόρεν ) δεν σημαίνει μόνο αλώνι, αλλά σε ορισμένα χωρία τής Παλαιάς Διαθήκης δηλώνει και λατρευτικούς τόπους.
Με την ανέγερση βωμού τού Γιαχβέ στον τόπο όπου υπήρχε παλαιότερα Χαναανιτικό ιερό, γίνεται ο τόπος αυτός ισραηλιτικός και αποκτά μια λατρευτική παράδοση απαραίτητη, αφού στο σημείο αυτό κτίζεται αργότερα ο ναός τού Σολομώντα.
2.2. Η ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Σύμφωνα με την διήγηση τού Α' Παραλειπομένων, κεφάλαιο 22, ο Δαυίδ αμέσως μετά την απόκτηση τού τόπου όπου έμελλε να κτιστεί ο ναός, βάλθηκε με όλες του τις δυνάμεις να συγκεντρώνει διάφορα υλικά, από πέτρες λαξευτές μέχρι αμέτρητες ποσότητες χρυσού και αργύρου, για την πραγματοποίηση τού έργου που είχε αποφασίσει.
Τα σχέδια αυτού τού έργου, σύμφωνα πάντα με την διήγηση τού ίδιου βιβλίου, δόθηκαν στον Δαυίδ από τον ίδιο τον Γιαχβέ ( Α' Παρ. κεφ. 28:11 και εξής ).
Αυτό μας βάζει σε σκέψεις για την αλληγορική ταύτιση τού ναού και τής οικοδόμησης καθώς και της εξέλιξης τής προσωπικότητας τού ανθρώπου.
Ο Σολομώντας δεν είχε να φροντίσει για τίποτε, παρά μόνο να δώσει την εντολή ( Βούληση και απόφαση ) να αρχίσει το μεγάλο έργο ( Α' Παραλ. κεφ. 22: 4~14 και κεφ. 29:2 ).
3. Ο ΣΟΛΟΜΩΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Η διήγηση που αναφέρεται στην κατασκευή τού ναού τού Σολομώντα περιέχεται στα κεφάλαια 5 έως 7 τού Γ΄ βιβλίου τών Βασιλειών.
Το κείμενο, που πρέπει να γράφτηκε την εποχή τού Ιωσία από έναν Δευτερονομιστή, μας σώθηκε με αρκετές προσθήκες και επεξεργασίες.
Είναι αλήθεια ότι η περιγραφή γίνεται με βάση στοιχεία που γράφηκαν τον καιρό που έγινε η κατασκευή τού ναού, οι πηγές όμως που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας δεν έχουν σωθεί. Είναι πολύ πιθανό ο συντάκτης τού κειμένου να είδε ο ίδιος το ναό.
Η πρόθεση του όμως δεν ήταν να μας περιγράψει ως αρχιτέκτονας το μνημείο δίνοντας μας τα απαραίτητα στοιχεία για να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε σχηματικά το σχέδιο του. Έτσι δεν αναφέρει τίποτε για τον τόπο όπου κτίστηκε ο ναός, ούτε για τον προσανατολισμό, την θεμελίωση, το πάχος τών τοίχων, τον τρόπο κατασκευής τής πρόσοψης κ.λ.π..
Το αρχικό μάλιστα κείμενο είναι γεμάτο με τεχνικούς όρους που αποτέλεσαν πρόβλημα όχι μόνο για τους μεταγενέστερους αντιγραφείς που δεν καταλάβαιναν τι αντέγραφαν, αλλά και για τούς μεταφραστές που δεν ήταν και ειδικοί στην ορολογία.
Το έργο τής κατανόησης δυσκολεύεται ακόμη από τις διάφορες προσθήκες που έγιναν στο κείμενο με σκοπό να ωραιοποιήσουν το μνημείο.
Και για να συμπληρωθεί η δυσκολία δεν σώθηκε απολύτως τίποτε από τον ναό τού Σολομώντα ( αν ποτέ υπήρξε αυτός ) [ Το Μυστικό τών Ναϊτών ] !
Μόνη δυνατότητα λοιπόν για μια προσπάθεια παρουσίασης τού σχεδίου τού ναού παρα μένει η ερμηνεία τού κειμένου με όλα τα προβλήματα που παρουσιάζει, καθώς και η αρχαιολογία που μπορεί να μας δώσει ορισμένες πληροφορίες, σχετικές με τούς ναούς τής εποχής που κατασκευάστηκε ο ναός τού Σολομώντα.
Δεν θα πρέπει λοιπόν να μας ξενίζει το γεγονός ότι πολλά από τα σχέδια που προτάθη καν ως τώρα για την περιγραφή τού μνημείου αυτού διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.
Εκτός από το βιβλίο τών Γ΄ Βασιλειών υπάρχει περιγραφή τού ναού τού Σολομώντα και στο δεύτερο βιβλίο τών Παραλειπομένων στα κεφάλαια 2 έως 5.
Ο συγγραφέας τού κειμένου αυτού χρησιμοποιεί ως κύρια πηγή του το Γ' Βασιλειών κεφάλαιο 5 έως 7, το οποίο όμως αποδίδει ελεύθερα, αντικαθιστώντας κυρίως την αρχαία τεχνική ορολογία με όρους που χρησιμοποιούνταν στην εποχή του.
Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα μάς προσφέρει στοιχεία που λείπουν στην διήγηση τού Γ' Βασιλειών. Έτσι στο Β' Παρ. 3:4 δίνονται πληροφορίες που αναφέρονται στο ύψος τού πρόναου, ενώ η περιγραφή που αναφέρεται στη διακόσμηση τού ναού στο Β' Παρ. 3,4~10, υπερβάλλει κατά πολύ την περιγραφή τού Γ' Βασ., αφού κύριο μέλημα τού συγγραφέα τών Παραλειπομένων στο σημείο αυτό, ήταν να δείξει την μεγαλοπρέπεια τού ναού τού Σολομώντα.
Για την συμπληρωματική κατασκευή, στην οποία το βιβλίο τών Βασιλειών αφιερώνει τέσσερεις ολόκληρους στίχους, η διήγηση τών Παραλειπομένων δεν κάνει κανένα λόγο !
Αλλά και η περιγραφή τού ναού όπως την παρουσιάζει το βιβλίο τού Ιεζεκιήλ, στα κεφάλαια 40 έως 48, περιέχει μερικά στοιχεία που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση τής διήγησης τού Γ' Βασιλειών.
Στα κεφάλαια όμως αυτά τού Ιεζεκιήλ έχουμε να κάνουμε με ένα όραμα που αναφέρεται στην κατασκευή ενός μελλοντικού ναού.
Δεν κάνει δηλαδή ο προφήτης μια περιγραφή τού παλαιού ναού, που στην εποχή του κα ταστράφηκε τελείως, με προοπτική ότι ο νέος ναός που θα κτιστεί στο μέλλον να είναι ίδιος με τον παλαιό.
Είναι όμως αλήθεια πως ο προφήτης δεν παραμένει σε γενικότητες, αλλά υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες που δείχνουν πως υπήρχε πράγματι στο πνευματικό υπόβαθρο του η παράσταση τού παλιού ναού.
Ο ναός όμως που γνώριζε ο Ιεζεκιήλ είναι αυτός που κατέληξε να είναι ο ναός τού Σολομώντα, τα χρόνια πριν από την καταστροφή του, με όλες τις προσθήκες και τις μετατρο πές που έκαναν κατά καιρούς οι βασιλείς τού Ισραήλ στο κτίριο.
Τα στοιχεία που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν από την διήγηση τού Ιεζεκιήλ ( σχέδιο, προσανατολισμός κ.λ.π. ) πρέπει να επιλέγονται με πάρα πολλή προσοχή και μόνο μετά από μια λεπτομερή εξέταση τής δυνατότητας να βρίσκονται κοντά στο αρχικό σχέδιο τού ναού και όχι να αποτελούν προσθήκες ἢ και στοιχεία τού οράματος τού προφήτη.
Έτσι μπορούμε να βοηθηθούμε για την αποκατάσταση τού σχεδίου τού ναού, επιλέγον τας από την σχετική διήγηση στοιχεία που λείπουν από τις δύο προηγούμενες και αναφέρονται στο πάχος τών τοίχων τού ναού, στον προσανατολισμό του κ.λ.π.
Υπάρχουν ακόμη δύο περιγραφές τού ναού τού Σολομώντα, που γράφηκαν όμως σε εποχή που βρίσκεται αρκετούς αιώνες αργότερα από την εποχή τής κατασκευής του.
Από το 2ο αιώνα π.Χ. έχουμε την περιγραφή τού Ιουδαίου ιστοριογράφου Ευπόλεμου, τού οποίου το έργο περί τών βασιλέων τής Ιουδαίας χάθηκε, σώθηκε όμως το κομμάτι που αναφέρεται στην περιγραφή τού ναού, στην Ευαγγελική Προπαρασκευή τού Ευσέ βιου ( IX-34 ).
Τρεις αιώνες αργότερα ο Φλάβιος Ιώσηπος δίνει μια δική του περιγραφή τού ναού, με κύρια όμως πηγή πληροφοριών την περιγραφή που δίνει για τον ναό τού Ηρώδη με αποτέλεσμα, η διήγηση του για τον ναό τού Σολομώντα, όπως και η διήγηση τού Ευπόλεμου να μην έχουν καμιά απολύτως σημασία για την αποκατάσταση τού σχεδίου τού ναού.
4. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Ο Βασιλιάς Σολομών άρχισε την ανοικοδόμηση τού ναού την τέταρτη χρονιά τής βασιλ είας του ( Γ΄ Βασιλειών 6 : 1~37 ) και το έργο τελείωσε σε επτά χρόνια ( Γ΄ Βασιλειών 6 : 38 ). Σύμφωνα πάλι με μια άλλη πληροφορία ο ναός άρχισε να κτίζεται 480 χρόνια μετά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο ( Γ΄ Βασιλειών κεφ. 6 : 1 ).
Τα πράγματα όμως δεν είναι και τόσο απλά. Δεν μπορούμε να καθορίσουμε με ακρίβεια ούτε το χρόνο τής εξόδου, αλλά ούτε και αυτή την αρχή τής βασιλείας τού Σολομώντα.
Αν η έξοδος από την Αίγυπτο έγινε επί τής Βασιλείας τού Ραμσή τού Β΄ ( 1299 -1233 ), 480 χρόνια αργότερα θα μας έφερναν γύρω στα 850 π.Χ. γεγονός που κατεβάζει το χρόνο κατασκευής εκατό τουλάχιστο χρόνια αργότερα από τον θεωρούμενο ως πραγ ματικό.
Η πληροφορία που έχουμε για την αρχή τής βασιλείας τού Σολομώντα μας φέρνει οπω σδήποτε πιό κοντά στο πρόβλημα, χωρίς όμως να το λύνει και απόλυτα, επειδή δεν υπ άρχει συμφωνία στους μελετητές όσον αφορά τον χρόνο τής αρχής τής βασιλείας του.
Συνεπώς παραμένει και η διαφορά στις ημερομηνίες που αναφέρονται στο κτίσιμο τού ναού.
Ο πρώτος Ναός ἢ ναός τού Σολομώντα καταστράφηκε από τους Βαβυλωνίους το 586 π.Χ.
Ο « εύτερος Ναός » ανοικοδομήθηκε το 516 ἢ 537 π.Χ. από τον Ζοροβάβελ, μετά από διάταγμα που εξέδωσε ο Κύρος ο Μέγας. Ο «τρίτος» Ναός ανοικοδομήθηκε το 20 π.Χ. από τον Ηρώδη, ενώ και αυτός καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Ρωμαίους το 70 μ.Χ..
Ο πρώτος ναός κατασκευάστηκε με την βοήθεια μελών και από τις 12 φυλές τού Ισραήλ αφού όλες οι φυλές ήταν ενωμένες κάτω από την ηγεμονία του Δαυίδ και τού Σολομώντα. Ο δεύτερος ναός οικοδομήθηκε μόνον από μέλη τής φυλής τού Ιούδα (Ιερατική τέχνη)
5. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ - ΥΛΙΚΑ - ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ - Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
Μόλις ο Βασιλιάς Σολομώντας ησύχασε από τις ταραχές που συγκλόνισαν το βασίλειο του με αφορμή την διαδοχή τού Δαυίδ, αποφάσισε προχωρήσει στην κατασκευή τού έργου που δεν αξιώθηκε από τον ο Θεό πατέρας του.
Το έργο αυτό δεν ήταν άλλο από την κατασκευή τού ναού τού Γιαχβέ στην Ιερουσαλήμ.
Για την εκτέλεση αυτού τού σχεδίου ο Σολομώντας χρειαζόταν εξειδικευμένους τεχνίτες, αλλά και κάποια υλικά τα οποία μάλλον δεν υπήρχαν στην Παλαιστίνη.
Κατά πρώτο λόγο χρειαζόταν την απαραίτητη ξυλεία.
Η Παλαιστίνη είναι μια χώρα σχετικά φτωχή σε ξυλεία. Την εποχή βέβαια τού Δαυίδ και τού Σολομώντα η κατάσταση τών δασών ήταν διαφορετική από την σημερινή.
Τα δέντρα που υπήρχαν στα δάση τής Παλαιστίνης ήταν κυρίως βαλανιδιές και αγριελιές. Κέδροι και κυπαρίσια ευδοκιμούσαν στα βουνά τού Λιβάνου.
Τέτοιου είδους ξυλεία, λόγω τού χαρακτηριστικού αρώματος, ήταν απαραίτητη για τον ναό. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Σολομώντας έκλεισε ειδική εμπορική συμφωνία με το Χιράμ τον Βασιλιά τής Τύρου ( 969 - 936 π.Χ.) για την προμήθεια τής απαραίτητης ξυλείας αλλά και τού εξειδικευμένου προσωπικού.
Ο Χιράμ προμήθευσε ξυλεία στον Σολομώντα, που την έκοψαν Φοίνικες τεχνίτες στα βουνά τού Λιβάνου, με την βοήθεια τριάντα χιλιάδων εργατών που έστειλε ο Σολομών τας από την Παλαιστίνη. Αυτοί αφού χωρίστηκαν σε ομάδες ανά δέκα χιλιάδες πήγαιναν στον Λίβανο εκ περιτροπής και έμεναν από ένα μήνα η κάθε ομάδα.
Φοίνικες ναυτικοί μετέφεραν την ξυλεία μέχρι την Ιόππη ( Γιάφα ) στην Παλαιστίνη, από όπου την παραλάμβαναν εργάτες για να την μεταφέρουν στην Ιερουσαλήμ.
Στον ίδιο τον ναό δούλευαν κτίστες και ξυλουργοί που κατάγονταν από την πόλη Γκεβάλ
( = Βύβλος - Γ΄ Βασιλειών κεφ. 5 : 32 και Β΄ Παραλειπομένων κεφ. 2 : 15 ).
Όσο για τα χάλκινα αντικείμενα, ήρθε στην Ιερουσαλήμ ειδικός τεχνίτης από την Τύρο, ο Χιράμ Αμπίφ, ( Γ΄ Βασ. 7:13 και εξής, Β' Παρ. 2:12 ).
Με άλλα λόγια όλο το εξειδικευμένο προσωπικό που απασχολούνταν στην κατασκευή τού ναού ήταν Φοινικικής καταγωγής.
Οι Εβραίοι περιορίστηκαν στην εργασία τού ανειδίκευτου εργάτη. Εκτός από ξυλεία κέδρων και κυπαρισσιών, χρησιμοποιήθηκε ακόμη στον ναό ξύλο αγριελιάς για την κατασ κευή τών θυρών και τών Χερουβίμ που βρίσκονταν στο Άδυτο ( Γ' Βασ. κεφ. 6 : 23, 31 ~33 ). Για την κατασκευή τού ναού δεν χρειάστηκε μόνο ξυλεία, αλλά κυρίως πέτρες.
Και ενώ η ξυλεία ήρθε από το Λίβανο, οι πέτρες υπήρχαν σε αφθονία στην περιοχή τής Ιερουσαλήμ ( Γ΄ Βασιλειών κεφ. 5 : 29-31 ).
Στην σχετική διήγηση τού βιβλίου τών Βασιλειών αναφέρεται ότι εβδομήντα χιλιάδες άτο μα ασχολούνταν με την μεταφορά τής πέτρας, που ογδόντα χιλιάδες εργάτες έβγαζαν από τα λατομεία τής περιοχής ( Γ' Βασιλ. κεφ. 5 : 29 ). Τρεις χιλιάδες τριακόσιοι επιστά τες ( 3300 ) επέβλεπαν για την σωστή λειτουργία τού έργου ( Γ' Βασιλειών κεφ. 5 : 30 ).
Οι πέτρες πρέπει να έβγαιναν από λατομεία που βρίσκονταν βόρεια τού ναού, λίγο δηλαδή πιο πάνω από την σημερινή πύλη τής Δαμασκού, όπου ακόμη και σήμερα μπορού με να δούμε τα λατομεία. Οι πληροφορίες που έχουμε από την διήγηση τής κατασκευής τού ναού σχετικά με τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν σταματούν στο σημείο αυτό.
Σε ένα μόνο σημείο τής διήγησης στο Γ' Βασιλειών, αναφέρεται η χρησιμοποίηση μετάλλου για την κατασκευή τού ναού. Πρόκειται για τον χρυσό που σύμφωνα με την διήγηση
συγκρατούσε τις πόρτες τού κυρίως ναού καθώς και τού Αδύτου ( Γ' Βασ. κεφ. 7 : 50 ).
Είναι όμως προφανές ότι για την κατάσκευή τού ναού ήταν απαραίτητη η χρησιμοποίηση και άλλων μετάλλων, κυρίως χαλκού και σιδήρου. Το κενό έρχεται να συμπληρώσει το βιβλίο τών Παραλειπομένων όπου διαβάζουμε πως ο Δαυίδ ετοίμασε μεγάλες ποσότητες χαλκού και σιδήρου που χρησιμοποιούνταν κυρίως για την κατασκευή τών καρφιών, τα οποία ήταν απαραίτητα για τις τεράστιες ποσότητες ξυλείας που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή και την διακόσμηση τού ναού ( Α΄ Παραλειπομένων κεφ. 22 : 3 ).
Στην σχετική περιγραφή τής Βίβλου δε γίνεται καθόλου λόγος για άλλου είδους υλικά.
Για τον τρόπο κατασκευής τού ναού δεν έχουμε πληροφορίες. Ξέρουμε όμως τον τρόπο που κατασκευάστηκε το παλάτι και οι αυλές τού ναού ( Γ΄ Βασ. κεφ. 6: 36 - 7: 12 ).
Τρεις σειρές μεγάλες πέτρες ακολουθούνταν από μια σειρά κέδρινα μαδέρια.
Είναι λοιπόν πολύ πιθανό να χρησιμοποιήθηκε ο ίδιος τρόπος κατασκευής για τον ναό.
Η άποψη αυτή ενισχύεται και από το διάταγμα τού Κύρου ( Έσδρας κεφ. 6:4 ), όπου αναφέρεται η μέθοδος με την οποία πρέπει να γίνει η ανοικοδόμηση τού κατεστραμμένου ναού, μετά την επιστροφή τών Ισραηλιτών από την Βαβυλώνα.
Το όνομα τού αρχιτέκτονα τού ναού δεν αναφέρεται πουθενά.
Υπάρχει όμως η πιθανότητα το πρόσωπο αυτό να ταυτίζεται με τον « επιστάτη » τών έργων τού Βασιλιά, τον Αδωνιράμ, επειδή το όνομα του είναι Φοινικικό ( Γ' Βασ. κεφ. 5 : 28 - Αδωνιρὰμ ἐπὶ τοῦ φόρου ).
Ως υπεύθυνος για την διακόσμηση τού ναού αναφέρεται κάποιος Χιράμ, που ο βασιλιάς τής Τύρου τον παρουσιάζει στο Σολομώντα ως Πατέρα του, λόγω τής εκτίμησης προφα νώς που θα έτρεφε στο πρόσωπο αυτό. Η πληροφορία μάλιστα που μας δίνει το βιβλίο τών Παραλειπομένων είναι ότι ο τεχνίτης αυτός είχε πατέρα Τύριο, η μητέρα του όμως ήταν Ιουδαία από τη φυλή τού Δαν. Ήταν ειδικός στην κατεργασία χρυσού, αργυρού, χαλκού, σιδήρου, ξύλων και πέτρας. Γνώριζε ακόμη τη χρησιμοποίηση διαφόρων χρωμάτων και ήταν επιδέξιος στην κατασκευή γλυπτών ( Β' Παρ. κεφ. 2:13~14 ).
Οι Τεκτονικοί όμως μύθοι τών μυήσεων εμφανίζουν τον Χιράμ Αμπίφ να διαδραματίζει τον κεντρικό ρόλο, σαν ο μοναδικός αρχιτέκτων τού ναού.
Ο εβραϊκός όρος Αμπίφ, Αβίβ ἢ Αβί σε συνδυασμό με το όνομα Χιράμ ( Χουράμ ) εμφανίζεται στην Παλαιά Διαθήκη. Οι Εβδομήκοντα μεταφραστές απέδωσαν την φράση αυτή στα ελληνικά κατά γράμμα ως « ὁ πατὴρ αὐτοῦ » ενώ άλλες μεταφράσεις με βάση το Εβραϊκό κείμενο την διατήρησαν ως τίτλο, δηλαδή ως συνθετικό με το Αμπίφ ἢ Αβί.
Η Μετάφραση τών Εβδομήκοντα αναφέρει τα εξής :
« Και ἀπέστειλεν ὁ βασιλεὺς Σαλωμὼν καὶ ἔλαβε τὸν Χιρὰμ ἐκ Τύρου, υἱὸν γυναικὸς χήρας, καὶ οὗτος ἀπὸ τῆς φυλῆς τῆς Νεφθαλίμ καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἀνὴρ Τύριος, τέκτων χαλκοῦ καὶ πεπληρωμένος τῆς τέχνης καὶ συνέσεως καὶ ἐπιγνώσεως τοῦ ποιεῖν πᾶν ἔργον ἐν χαλκῷ• καὶ εἰσηνέχθη πρὸς τὸν βασιλέα Σαλωμὼν καὶ ἐποίησε πάντα τὰ ἔργα ».
Είναι προφανές με βάση το εβραϊκό κείμενο ότι ο Χιράμ είχε δεχτεί ειδική εκπαίδευση στην μεταλλουργία και ειδικότερα στην χαλκουργία από τον πατέρα του, για τον οποίο γίνεται μια σύντομη αναφορά. Οι ικανότητες τού τεχνίτη Χιράμ ήταν τόσο υψηλού επιπέ δου ώστε τον απέστειλε ο Τύριος βασιλιάς Χιράμ στον βασιλιά τού Ισραήλ Σολομώντα, με τον οποίο είχε αναπτύξει ιδιαίτερα φιλικές σχέσεις. Στα εδάφια Β΄ Χρονικών 2:13, 14 αναφέρεται ότι η μητέρα τού τεχνίτη Χιράμ ήταν « από τους απογόνους τού Δαν » ενώ η αφήγηση τού Α΄ Βασιλειών αναφέρει ότι ήταν « από την φυλή τού Νεφθαλί ».
Αυτή η φαινομενική διαφορά μπορεί να κατανοηθεί αν λάβουμε υπ’ όψη, όπως προτείν ουν κάποιοι λόγιοι, ότι η γυναίκα είχε γεννηθεί στην φυλή Δαν, είχε γίνει χήρα από τον πρώτο σύζυγό της που ανήκε στην φυλή Νεφθαλί και κατόπιν παντρεύτηκε ξανά με έναν Τύριο.
Ο βασιλιάς τής Τύρου προφανώς αναφερόταν σε αυτόν τον τεχνίτη ως « Χιράμ-Αμπίφ », το οποίο προφανώς αποτελούσε τίτλο, που σημαίνει κατά γράμμα « Χιράμ ο Πατέρας μου ».
Αντί για τον τίτλο αυτόν οι O ' μετέφρασαν τον όρο αυτόν ως « Χιρὰμ τὸν πατέρα μου ».
Με αυτή την προσωνυμία ο βασιλιάς δεν εννοούσε ότι ο Χιράμ ήταν ο πραγματικός του πατέρας αλλά, πιθανώς, ότι ήταν ο « σύμβουλος » τού βασιλιά ἢ ο «αρχιτεχνίτης » του.
6. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Η κατασκευή τού ναού περιγράφεται στο Γ' βιβλίο Βασιλειών και Β’ Παραλειπομένων.
Όπως φαίνεται και από την παραπάνω περιγραφή το κτίριο αποτελούνταν από τρείς χώρους, τον πρόναο, τον κυρίως ναό και το Άδυτο, καθώς και από ένα οικοδόμημα που στηρίζονταν σε τρεις πλευρές, τις δύο πλάγιες δηλαδή και την πίσω πλευρά τού ναού.
Το μήκος τού κτιρίου ήταν εβδομήντα πήχεις, ενώ το φάρδος του είκοσι πήχεις ( ο Αιγυπτιακός πήχης = 45 εκ. ενώ ο Βασιλικός Αιγυπτιακός πήχης = 53 εκ. ).
Στο κείμενο δεν αναφέρεται αν υπήρχαν τοίχοι που χώριζαν το ναό σε τρία μέρη ἢ αν υπήρχε άλλος τρόπος διαχωρισμού.
7.1. Ο ΠΡΟΝΑΟΣ
Το εβραϊκό κείμενο χρησιμοποιεί την λέξη אולמ ( Αιλάμ ) για να δηλώσει το χώρο που βρισκόνταν πριν από τον κυρίως ναό.
Η λέξη αυτή προέρχεται κατά πιθανότητα από την Ακκαδική Ellamu που σημαίνει μπροστινή πλευρά. Οι Εβδομήκοντα, όπως κάνουν και στην περίπτωση τής λέξης דביר ( Δα βίρ ), μεταγράφουν απλώς την λέξη ως Αιλάμ, χωρίς να την μεταφράζουν.
Το μήκος τού πρόναου ήταν είκοσι πήχεις ενώ το πλάτος του ήταν δέκα πήχεις.
Για το ύψος του δεν γίνεται λόγος στο Βασιλειών, ενώ η πληροφορία που μας δίνει το βιβλίο τών Παραλειπομένων όσον αφορά το ύψος τού πρόναου θεωρείται υπερβολική.
Πράγματι 120 πήχεις, όταν ο κυρίως ναός ήταν μόνο 25, δίνουν ένα σύνολο αταίριαστο.
Ούτε στην διήγηση τών Βασιλειών, ούτε τών Παραλειπομένων υπάρχουν στοιχεία που να περιγράφουν την είσοδο τού ναού.
7.2. Ο ΚΥΡΙΩΣ ΝΑΟΣ
Ο χώρος που βρισκόταν ανάμεσα στον πρόναο και το άδυτο ονομάζεται στην διήγηση τού βιβλίου τών Βασιλέων Χικάλ - Εβρ : היכל ( Γ΄ Βασιλειών κεφ. 6 : 17 ).
Ο όρος αυτός σημαίνει ακόμη ναός ( Α΄ Βασ.1:9 - Ιερ.50:28 ) και παλάτι ( Γ΄ Βασ.21:1). Αντιστοίχως η λέξη στα Ουγγαρέζικα είναι hkl, στα Ακκαδικά ekallu και στα Σουμερικά egal και σημαίνει παλάτι αλλά και Άγιον / Ιερόν.
Η διήγηση τού βιβλίου τών Βασιλέων χαρακτηρίζει με τον όρο αυτόν μόνο το ένα μέρος τού ναού, τον κυρίως δηλαδή ναό και όχι ολόκληρο το οικοδόμημα, όπως θα περιμένα με. Ο κυρίως ναός ήταν ο μεγαλύτερος χώρος τού κτιρίου.
Είχε είκοσι πήχεις πλάτος, σαράντα μήκος και είκοσι πέντε ύψος ( Γ΄ Βασ. κεφ. 6:2 ).
7.3. ΤΟ ΑΔΥΤΟ
Στο βάθος τού κυρίως ναού βρισκόταν το Δαβίρ - דביר ( Γ΄ Βασ. 6 :16 ), λέξη που προ έρχεται από την ρίζα Δαβάρ דבר που σημαίνει λόγος. Δηλώνει τον χώρο που βρισκόταν στο βάθος τού ναού αμέσως μετά τον κυρίως ναό. Οι O' μεταγράφουν απλώς την λέξη χωρίς να την μεταφράζουν. Μπορούμε να αποδώσουμε ικανοποιητικά την έννοια τής λέξης ως Άδυτο. Σύμφωνα με την περιγραφή τού Γ΄ Βασ. ( κεφ. 6:20 ) το Άδυτο ήταν ένας χώρος τού οποίου οι διαστάσεις ήταν 20x20x20 πήχεις, δηλαδή ήταν ένας κύβος ( ο κατηργασμένος λίθος ).
Έτσι ανάμεσα στην στέγη τού ναού και την στέγη τού Αδύτου έχουμε διαφορά πέντε πήχ εις, επειδή το ύψος τού κυρίως ναού ήταν είκοσι πέντε πήχεις.
Από τον κυρίως ναό χωρίζονταν με ένα ξύλινο χώρισμα , που άρχιζε από το πάτωμα και έφτανε μέχρι την στέγη ( Γ΄ Βασ. 6:16 ). Μια δίφυλλη πόρτα από ξύλο αγριελιάς επέτρεπε την επικοινωνία τού κυρίως ναού και τού Αδύτου. Παράθυρο δεν υπήρχε στο χώρο αυτό, επειδή ο Γιαχβέ προτιμά να μένει στο σκοτάδι ( Γ΄ Βασ. 8,12 ).
Οι τοίχοι ήταν επενδυμένοι με χρυσό.
Φαίνεται πως υπήρχαν τρεις πόρτες, στο κτίριο τού ναού, σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες που έχουμε : η κεντρική πόρτα, η πόρτα που χώριζε τον κυρίως ναό από το Άδυτο και η είσοδος τής συμπληρωματικής κατασκευής. Δεν αναφέρεται πουθενά η ύπαρξη αναβαθμών ( σκαλοπάτια ) μεταξύ τού κυρίως ναού και τού Αδύτου, αλλά συνήθως απεικονίζουν επτά.
8. Η ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Γύρω από τον κυρίως ναό και το άδυτο έκτισε ο Σολομώντας μια συμπληρωματική κατα σκευή που αποτελούνταν από τρία πατώματα .
Ο πρόναος ήταν το μόνο μέρος τού ναού στο οποίο δεν “ στηριζόταν ” η κατασκευή αυτή.
Φαίνεται ότι υπήρχε κενό με τον υπόλοιπο ναό :
« καὶ ἔδωκεν ἐπὶ τὸν τοῖχον τοῦ οἴκου μέλαθρα κυκλόθεν τῷ ναῷ καὶ τῷ Δαβὶρ καὶ ἐποίησε πλευρὰς κυκλόθεν.ἡ πλευρὰ ἡ ὑποκάτω πέντε πήχεων ἐν πήχει τὸ πλάτος αὐτῆς καὶ τὸ μέσον ἕξ, καὶ ἡ τρίτη ἑπτὰ ἐν πήχει τὸ πλάτος αὐτῆς· ὅτι διάστημα ἔδωκε τῷ οἴκῳ κυκλόθεν ἔξωθεν τοῦ οἴκου, ὅπως μὴ ἐπιλαμβάνωνται τῶν τοίχων τοῦ οἴκου.»
Σημειώνουμε το κυκλόθεν και το μὴ ἐπιλαμβάνωνται τῶν τοίχων.
Σχετικές πληροφορίες μας δίνει μόνο το Γ' Βασιλειών, όπου σε τέσσερις στίχους αναφέρεται στην κατασκευή αυτή, ενώ το βιβλίο τών Παραλειπομένων την παραλείπει τελείως !
Το κάτω πάτωμα είχε πέντε πήχεις πλάτος (~ 2,5 μ ), το μεσαίο έξη πήχεις πλάτος ( ~ 3,0 μ ) και το τρίτο επτά πήχεις (~ 3,5 μ ) . Το ύψος τού κάθε ορόφου ήταν πέντε πήχεις (~ 2,5 μ ).
Η πόρτα τού κάτω πατώματος βρισκόταν προς την δεξιά πλευρά τού ναού και με ελικοειδείς σκάλες ανέβαινε κανείς στον μεσαίο όροφο και από το μεσαίο στον τρίτο όροφο.
Προβλήματα όσον αφορά την ερμηνεία παρουσιάζουν οι εβραϊκοί όροι יץוע και ץלעה.
Γενικά τις μεταφράζουν με « συμπληρωματική κατασκευή » και « δωμάτια ». Ίσως επιβε βεβαίωση, για την σωστή κατανόηση τού κειμένου, δίνει το βιβλίο τού Ιεζεκιήλ ( κεφ. 41: 6 ), αλλά φυσικά για κάποιον άλλο ναό, όπου αναφέρεται και ο αριθμός τών δωματίων !
Οι τρείς αυτοί όροφοι καθώς και ο διαχωρισμός τών δωματίων γινόταν με την χρησιμοπ οίηση μεγάλης ποσότητας ξυλείας. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ο κάθε όροφος ως ένας πελώριος διάδρομος, γύρω γύρω από το ναό, ο οποίος χωρίζονταν κατά διαστήματα με σανίδες.
Για τον φωτισμό τών δωματίων δε γίνεται πουθενά λόγος. Η είσοδος στην συμπληρωμ ατική κατασκευή δεν γινόταν από την κύρια είσοδο, αλλά από μια πιό μικρή πόρτα που βρισκόταν στο δεξιό άκρο τού ναού ( Γ΄ Βασιλείων 6: 8 ). Είναι πιθανόν ότι επειδή οι χώ ροι αυτοί χρησιμοποιούνταν ως βοηθητικοί χώροι ( ; ), να ήταν τελείως χωρισμένοι από τον κυρίως ναό και το Άδυτο, πράγμα που απαιτούσε η αγιότητα τού χώρου.
9. Η ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Σχετικά με την διακόσμηση τού ναού γίνεται λόγος στο Γ΄ Βασ. 6:18, 20, 22, 29, 30, 32, 35, καθώς και στο Β' Παραλειπομένων κεφ. 3:4.
Ο στίχος 18 τού κεφαλαίου 6 τού Γ΄ Βασιλειών λείπει από το κείμενο τών Εβδομήκοντα O'. Οι τοίχοι τού ναού καθώς και οι πόρτες τού κυρίως ναού και τού Άδυτου ήταν διακοσμημένοι με ανάγλυφες παραστάσεις Χερουβίμ, φοινίκων και διάφορα άλλα άνθη ( Γ΄ Βασ . 6:18 ).
Από την αρχική διακόσμηση έλλειπαν οι εργασίες από ελεφαντοστούν, που πρέπει όμ ως να προστέθηκαν αργότερα, όπως αναφέρεται στο Γ΄ Βασιλειών κεφ. 22 : 39.
Εκτός όμως από την ξύλινη διακόσμηση χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλες ποσότητες χρυσός, αλλά και πολύτιμοι λίθοι για την διακόσμηση τού κυρίως ναού ( Β΄ Παραλειπομένων 3: 6 ).
10. ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Στο Άδυτο, τον κυρίως ναό και την αυλή υπήρχαν τοποθετημένα ορισμένα αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν είτε ως σκεύη απαραίτητα για τις θυσίες και την προσφορά θυμιάματος, είτε ως αντικείμενα που συμβόλιζαν την παρουσία τού Γιαχβέ στο ναό του.
α. Η ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Δεν υπάρχει συμφωνία στους μελετητές σχετικά με την μορφή, την προέλευση, την ηλικία και το περιεχόμενο τής Κιβωτού. Οι περισσότεροι πιστεύουν πως η Κιβωτός, που τοπο θετήθηκε στο ναό από τον Σολομώντα, δεν είναι άλλη από την κιβωτό που βρισκόταν στην Σηλώ μέχρι την μεταφορά της από τον Δαυίδ στην Ιερουσαλήμ. Η Κιβωτός αυτή, σύμφωνα με την διήγηση τής Εξόδου κεφ. 25 :10, έμοιαζε με κιβώτιο που είχε διαστάσεις 1,25x0,75x0,75 μ. και ήταν δυνατό να μεταφερθεί από δύο μόνον ανθρώπους.
Η Κιβωτός τοποθετήθηκε στο μέσον τού Αδύτου και μέσα της υπήρχαν μόνο οι δύο λίθινες πλάκες, τις οποίες τοποθέτησε εκεί ο Μωυσής στο όρος Χωρήβ. Η προς Εβραίους επιστολή αναφέρει ότι η κιβωτός περιείχε την χρυσή στάμνα με το Μάννα, την Ράβδο τού Ααρών και τις πλάκες τών 10 εντολών.
β. ΤΑ ΧΕΡΟΥΒΙΜ
Τα Χερουβίμ βρισκόταν στο μέσον τού Αδύτου και σκέπαζαν με τα φτερά τους την Κιβω τό, που ήταν τοποθετημένη ανάμεσα τους ( Γ΄ Βασιλείων κεφ. 8, 6-7 ).
Οι περισσότεροι μελετητές, βασισμένοι σε παραστάσεις αρχαιολογικών ευρημάτων τής Μέσης Ανατολής, πιστεύουν ότι τα Χερουβίμ είχαν την μορφή φτερωτής Σφίγγας.
Το κείμενο πάντως τού Γ' Βασιλειών κεφ. 6: 23-28 δεν αναφέρει απολύτως κανένα στοιχείο που θα μπορούσε να ενισχύσει την άποψη αυτή. Αναφέρει απλώς ότι το ύψος τών Χερουβίμ ήταν πέντε πήχεις και το υλικό από το οποίο ήταν φτιαγμένα ήταν ξύλο αγριελιάς.
Στο Β' Παραλ. κεφ. 3:13 γίνεται λόγος για την στάση που είχαν τα Χερουβίμ.
Ήταν όρθια με το πρόσωπο τους στραμμένο προς τον κυρίως ναό.
Η φτερούγα είχε μήκος πέντε πήχεις, έτσι ώστε και οι τέσσερις μαζί είχαν μήκος 26 πήχ εις, ακριβώς δηλαδή το φάρδος τού Αδύτου ( 26 είναι η αριθμητική αξία τού Τετραγράμματου ονόματος τού Γιαχβέ ).
Τα Χερουβίμ ήταν όρθια και είχαν απλωμένες τις φτερούγες τους, ετσι ώστε η δεξιά φτερούγα τού ενός ακουμπούσε στον τοίχο ενώ η αριστερή ακουμπούσε στην δεξιά τού άλλου, τού οποίου η αριστερή φτερούγα ακουμπούσε στον τοίχο από την άλλη μεριά τού Αδύτου .
Δεν υπάρχει ομοφωνία στούς μελετητές σχετικά με το συμβολισμό τών Χερουβίμ, ενώ άλλα κείμενα της Π.Δ. δίνουν μια πιο συγκεκριμένη εικόνα τής μορφής και των καθηκόντων των.
Στο βιβλίο τής Γένεσης παρουσιάζονται ως φύλακες τού Παραδείσου ( Γένεση 3 : 24 ).
γ. Ο ΧΡΥΣΟΣ ΒΩΜΟΣ
Το Γ΄ Βασιλειών 6:20 κάνει λόγο για ένα βωμό φτιαγμένο από ξύλα κέδρων. Είναι πιθανό ο βωμός αυτός να είχε καλυφθεί εξωτερικά με λεπτά φύλλα χρυσού, όπως και άλλα σκεύη τού ναού, τον καιρό τού Σολομώντα, πράγμα που τού έδωσε και την επωνυμία χρυσός βωμός.
Ο βωμός αυτός χρησιμοποιούνταν για το κάψιμο θυμιάματος και άλλων αρωματικών ουσιών ( Γ΄ Βασ. κεφ. 6:20~21 και 7: 48 ) και ήταν μάλλον τοποθετημένος στο Άδυτο.
δ. Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΕΩΣ
Στον κυρίως ναό βρισκόταν ακόμη και η τράπεζα τής προθέσεως, που ήταν και αυτή καλυμμένη με λεπτά φύλλα χρυσού ( Γ΄ Βασ. κεφ. 7:48 ). Επάνω σε αυτήν τοποθετού σαν οι ιερείς τους δώδεκα άρτους, τούς οποίους άλλαζαν κάθε Σάββατο. Το βιβλίο τών Βασιλειών κάνει λόγο για μια τράπεζα ενώ το βιβλίο τών Παραλειπομένων παρασυρμένο από την τάση μεγαλοποίησης τών πραγμάτων μνημονεύει 10 τράπεζες ( Β΄ Παραλει πομένων κεφ. 4:8 ).
ε. Η ΕΠΤΑΦΩΤΗ ΛΥΧΝΙΑ
Η επτάφωτη λυχνία ήταν ακόμη ένα από τα λατρευτικά αντικείμενα που βρισκόταν στον κυρίως ναό. Στο Γ΄ Βασιλειών 7 : 35 και Β' Παρ. 4: 7, γίνεται επίσης λόγος για δέκα λυχνίες που ήταν τοποθετημένες πέντε στο δεξιό μέρος τού ναού και πέντε στο αριστερό μέρος. Χρησίμευαν προφανώς για φωτισμό. Δεν αναφέρεται πουθενά το σχήμα αυτών τών λυχνιών.
στ. Ο ΧΑΛΚΙΝΟΣ ΟΦΙΣ
Σύμφωνα με την διήγηση τής Π.Δ. ο χάλκινος όφις που είχε κατασκευαστεί από τον Μωυσή στην έρημο, βρισκόταν μέχρι την εποχή τού βασιλιά Εζεκία στο ναό.
Οι Ιουδαίοι συνήθιζαν να τού προσφέρουν θυμίαμα ( Δ΄ Βασ. 18 : 4 ) !
Δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την θέση του μέσα στο ναό.
Θεωρείται απίθανη την τοποθέτηση του στο Άδυτο, επειδή σύμφωνα με την διήγηση τού Δ' Βασιλείων δίνεται η εντύπωση ότι ο χάλκινος όφις ( ιερόν Πυρ ) ήταν ορατός από τον καθένα, πράγμα που θα ήταν αδύνατο αν ήταν τοποθετημένος μέσα στο Άδυτο.
Η συνήθεια μάλιστα τών Ιουδαίων να καίνε θυμίαμα μπροστά στον χάλκινο όφι δηλώνει πως ήταν τοποθετημένος κάπου μέσα στον κυρίως ναό .
ζ. ΟΙ ΣΤΗΛΕΣ ΙΑΧΕΙΝ ( J ) ΚΑΙ ΜΠΟΑΖ ( B )
Τα κείμενα που μας δίνουν πληροφορίες για τις δύο αυτές στήλες είναι το Γ΄ Βασιλειών κεφ. 7 : 15~18, Δ' Βασιλειών κεφ.25 : 16~17, Β' Παρ. κεφ. 3 : 15~16 και Ιερεμίας κεφ. 52 : 21~23.
Υπάρχουν αρκετές διαφορές όσον αφορά τα στοιχεία που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να σχηματίσουμε μια ιδέα για την μορφή και το μέγεθος τών δύο αυτών στηλών.
Μια σχετική συμφωνία υπάρχει στο ύψος τους. Αναφέρεται πως αυτό ήταν 18 πήχεις ( 9 μ ). Μόνο το Β' Παραλειπομένων 3 :15~16 δεν συμφωνεί, αναφέροντας ως ύψος τους 35 πήχεις.
Στην περίμετρο τών στηλών αναφέρονται μόνο τα δύο χωρία, Γ' Βασιλειών κεφ.7 : 15~ 18 και Ιερεμίας κεφ.52 : 21~23 και συμφωνούν ότι ήταν 12 πήχεις.
Βέβαια μια τέτοια περίμετρος θα απαιτούσε κολώνες με διάμετρο 1,90, πράγμα που θα ήταν αρκετά αταίριαστο στο ύψος. Οι στήλες αυτές ήταν χάλκινες και κενές στο εσωτερικό τους. Το πάχος τής κάθε κολώνας ήταν 4 δάχτυλα ( Γ' Βασ. κεφ. 7 : 15 και Ιερεμίας κεφ. 52 : 21 ). Δεν γίνεται πουθενά λόγος για το πού στηρίζονταν οι δυο αυτές κολώνες.
Κατά πάσα πιθανότητα στηρίζονταν απευθείας στο έδαφος χωρίς να έχουν καμιά ιδιαίτερη βάση, γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα είχαμε οπωσδήποτε κάποια αναφορά σε αυτή.
Πάνω στις κολώνες υπήρχαν σφαιρικά κιονόκρανα ύψους πέντε πήχεων.
Το Δ' Βασιλειών κεφ. 25:17 αναφέρει πως το ύψος τών κιονόκρανων ήταν τρεις πήχεις.
Τα κιονόκρανα αυτά ήταν διακοσμημένα με δύο σειρές από ρόδια που στηρίζονταν επάνω σε ένα διακοσμητικό χάλκινο δίχτυ που κάλυπτε τα κιονόκρανα.
Γιά τον αριθμό τών ροδιών δεν υπάρχει ομοφωνία. Στο Γ' Βασιλειών κεφ. 7:18 αναφέρο νται διακόσια ρόδια, ενώ στο Β' Παραλειπομένων κεφ. 3 :16 και στον Ιερεμία κεφ. 52 : 23 εκατό.
Οι δύο αυτές στήλες είχαν και ιδιαίτερη ονομασία, Ιαχείν יכין λεγόταν η μια και Μποάζ בועז η άλλη. Είναι αλήθεια πως οι δύο αυτές λέξεις εμφανίζονται στην Βίβλο ως ονόματα. Δεν υπάρχει ομοφωνία στούς μελετητές όσον αφορά το νόημα τους.
Ιαχείν θα μπορούσε να σημαίνει « στηρίζει » και Μποάζ « σε Αυτόν υπάρχει δύναμις ».
Γιά άλλους, Ιαχείν σημαίνει « είθε ο Θεός να κρατά γερό » και Μποάζ « εν δυνάμει » ἢ το Ιαχείν « είθε να στερεεί » και γιά την λέξη Μποάζ « εν Αυτώ υπάρχει δύναμις ».
Οι δύο κολώνες δεν αποτελούσαν δομικά στοιχεία τού ναού, αλλά βρισκόταν μπροστά από την είσοδο του ( εκατέρωθεν ), δεξιά και αριστερά από αυτήν. Ως εκ τούτου, υπάρ χουν πολλές γνώμες και στο θέμα τού συμβολισμού τών δύο αυτών στηλών.
Γιά κάποιους δεν είναι άλλο από τις στήλες πάνω στις οποίες στηρίζονταν ο κόσμος ( Ψαλμ. 75: 4 και Ιώβ κεφ. 9:6 ). Γιά άλλους είναι πολύ πιθανό ότι οι στήλες βρισκόταν μπροστά στο ναό συνεχίζοντας την παράδοση τών αρχαίων Χαναανιτικών ιερών και δεν αποκλείουν να ήταν φαλλικά σύμβολα ἢ σύμβολα με διάφορες άλλες σημασίες.
Αυτές είναι μερικές από τις διάφορες ερμηνείες που προτάθηκαν γιά τον συμβολισμό τών στηλών Γιαχίν και Μποάζ.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε όμως ότι οι στήλες αυτές βρισκόταν μπροστά στην είσοδο τού ναού και φυσικά δεν θα μπορούσαν να έχουν καμιά απολύτως σημασία γιά την λατρεία τού Γιαχβέ. Άραγε αποτελούσαν απλώς διακοσμητικά στοιχεία τού ναού ; Μάλλον Όχι !
η. Ο ΒΩΜΟΣ ΤΩΝ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΩΝ
Απαραίτητο στοιχείο γιά την λατρεία τών λαών τής Μέσης Ανατολής ήταν ο βωμός, επειδή η έκφραση τής ευσέβειας τών πιστών γινόταν με διάφορες θυσίες που δεν ήταν δυνα τό να γίνουν χωρίς βωμό. Έτσι και στο ναό τού Σολομώντα υπήρχε ο βωμός τών ολοκαυωμάτων, ο οποίος μαζί με το βωμό τού θυμιάματος, που βρισκόταν μέσα στον ναό, έδινε την δυνατότητα στον λαό τού Θεού να εκφραστεί λατρευτικά .
Άλλη βεβαία είναι η μυστηριακή ερμηνεία !
Στην διήγηση τών Βασιλειών που αναφέρεται στην κατασκευή τού ναού δε γίνεται πουθενά λόγος γιά βωμό ολοκαυτωμάτων.
Στην περιγραφή όμως τών εγκαινίων τού ναού η ύπαρξη βωμού θεωρείται δεδομένη.
Ο Σολομώντας προσφέρει τις θυσίες σε μέρος που καθαγιάστηκε στο μέσον τής αυλής και όχι στο βωμό τών ολοκαυτωμάτων που υπήρχε, επειδή η ποσότητα τών προσφερομένων αγαθών ήταν υπερβολικά μεγάλη.
Ο βωμός τού ναού ήταν χάλκινος, σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες τού Γ΄ Βασιλειών ( κεφ. 8: 64 ) και ήταν τοποθετημένος στην αυλή, μπροστά από την είσοδο τού κυρίως ναού.
Την παράλειψη τής σχετικής διήγησης τού βιβλίου τών Βασιλειών συμπληρώνει η διήγηση τού Β΄ Παρ. κεφ. 4 : 1, όπου γίνεται λόγος για την κατασκευή τού βωμού, δίνει μάλιστα και πληροφορίες για το μέγεθος του. Δεν αποκλείεται ο βωμός αυτός να ήταν ο ίδιος που πολλά χρόνια πριν ο Δαυίδ έστησε για να ευχαριστήσει τον Θεό ( Β΄ Βασιλειών κεφ. 24: 25).
Γιά το σχήμα τού βωμού δεν έχουμε πληροφορίες. Ξέρουμε όμως ότι στην σκηνή που είχε στήσει ο Δαυίδ στην Ιερουσαλήμ γιά να φυλάξει την Κιβωτό τής Διαθήκης υπήρχε και ένας βωμός, ο οποίος ήταν τετράγωνος και είχε κέρατα στα άκρα ( Γ΄ Βασ. κεφ. 1: 50 ).
Τέτοιου είδους βωμοί στην περιοχή τής Παλαιστίνης είναι γνωστοί από αρχαιολογικές ανασκαφές.
θ. Η ΧΑΛΚΙΝΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Ενώ γιά το βωμό των ολοκαυτωμάτων στην διήγηση τού βιβλίου τών Βασιλειών δεν γίνεται καθόλου λόγος, γιά την Χάλκινη θάλασσα αφιερώνονται τρεις ολόκληροι στίχοι και δίνει μια σχεδόν αναλυτική περιγραφή τής θάλασσας ( Γ΄ Βασιλειών κεφ. 7 : 23~26 ). Το ίδιο συμβαίνει και στο Β' Παραλειπομένων ( κεφ. 4:2~5 ), που αναφέρεται στο ίδιο θέμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά η χάλκινη θάλασσα ήταν στρόγγυλη με δέκα πήχεις διάμετρο. Το όλο κατασκεύασμα στηρίζονταν σε δώδεκα ταύρους, που ήταν χωρισμένοι ανά τρείς και ήταν στραμμένοι προς τα τέσσερα σημεία τού ορίζοντα.
Ετσι η περιγραφή τής Χάλκινης θάλασσας είναι αρκετά ξεκάθαρη.
Στην διήγηση τών Βασιλειών δεν αναφέρεται ο λόγος γιά τον οποίο χρησιμοποιούνταν η Χάλκινη θάλασσα, στο βιβλίο όμως των Β΄ Παραλειπομένων ( κεφ. 4 : 6 ), αναφέρεται ότι μεγάλες ποσότητες νερού χρησιμοποιούνταν γιά τον καθαρισμό τών ιερέων.
ι. ΟΙ ΚΙΝΗΤΟΙ ΛΟΥΤΗΡΕΣ
Η περιγραφή των λουτήρων γίνεται στο Γ΄ Βασιλειών ( κεφ. 7 : 27~39 ).
Το κείμενο είναι αρκετά συγκεχυμένο, έτσι ώστε μόνο από την περιγραφή αυτή δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιά τι είδους αντικείμενα πρόκειται. Μόνο από αυτήν την περιγραφή τού κειμένου θα ήταν δύσκολο να πάρουμε μια ιδέα για το σχήμα τών λουτήρων αυτών. Γιά αυτό οι μελετητές προσπάθησαν να βρούν τέτοια αντικείμενα στον χώρο τής Ανατολής.
Έτσι διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μια καταπληκτική ομοιότητα ανάμεσα στούς λουτήρες τού ναού τού Σολομώντα και σε παρόμοια σκεύη που βρέθηκαν σε ανασκαφές στην Κύπρο και στην πόλη Megiddo ( מגידו - αρχαία εβραϊκή πόλη ).
Αν και τα αντικείμενα αυτά ήταν πολύ πιό μικρά και χρησιμοποιούνταν προφανώς γιά καύση θυμιάματος, μπορούν να βοηθήσουν στην απεικόνιση τής μορφής τών λουτήρων.
Στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα σύνολο σε σχήμα κύβου, που στηρίζεται σε ρόδες, με ένα δοχείο που βρίσκεται στο εσωτερικό μέρος τού κύβου και επιτρέπει την αποθήκευ ση και μεταφορά νερού. Σύμφωνα με το Β΄ Παραλειπομένων ( κεφ. 4 : 6 ), η χρήση τών λουτήρων ήταν γιά τον καθαρισμό τών σφαγείων που προορίζονταν γιά τις θυσίες.
κ. ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΚΕΥΗ
Γιά τις ανάγκες τής λατρείας ήταν ακόμη απαραίτητα μια σειρά από διάφορα σκεύη, που τα κατασκεύασε ο Χιράμ Αμπίφ μετά από εντολή τού Σολομώντα.
Αυτά ήταν διάφορα δοχεία, φτυάρια και λεκάνες γιά τις θυσίες ( Γ' Βασ. κεφ. 7 : 45 ), καθ ώς και λαβίδες, λυχνοψάλιδα και θυμιατήρια γιά τον φωτισμό και την καύση τού θυμιάμα τος στο ναό ( Γ΄ Βασιλείων κεφ. 7 : 49~50 ).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα πιο πάνω αφορούν τις ιστορικές περιγραφές όπως αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη και δεν είναι λίγοι και εκείνοι που πιστεύουν ότι ο ναός δεν υπήρξε ποτέ καθ’ ότι κανένα χειροπιαστό στοιχείο δεν ανακάλυψε μέχρι στιγμής η σκαπάνη τών αρχαιολόγων !
Υπάρχει βέβαια και ο Μυστηριακός συμβολισμός και οι ερμηνείες και εφαρμογές, μέρος τών οποίων δεν διέλαθε από μερικούς ιστορικούς που θεώρησαν τις δύο στήλες ως το στήριγμα τού Κόσμου! Το παρακάτω σχήμα ομιλεί από μόνο του !
ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ τού ΝΑΟΥ τού ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ ως ΑΝΘΡΩΠΟΥ
I+S
THE TEMPLE OF SOLOMON
PHILLIPS ENDECOTT OSGOOD
