John William Waterhouse: The Awakening of Adonis - 1900
Τα Αδώνια τα συναντούμε για πρώτη φορά, στην Βύβλο της Φοινίκης. Από την Φοινίκη μεταφέρθηκαν στην Ασσυρία, στη Βαβυλωνία, στην Περσία, στην Κύπρο, στη Ρόδο, όπου υπήρχε και αδελφότητα της οποίας τα μέλη λέγονταν « Αδωνιασταί » και από του Πελοποννησιακού πολέμου και σε άλλα μέρη της Ελλάδος.
Mάλιστα o διάσημος Τέκτων συγγραφέας Albert Mackey υποστηρίζει πως εισήχθησαν και στην Ιουδαία όπου σε κάποια εποχή οι γυναίκες συνήθιζαν να θρηνούν μια φορά το χρόνο τον ΄Αδωνι που τον έλεγαν Θαμμούζ.
Στη Βύβλο οι τελετές άρχιζαν κατά την περίοδο που τα νερά του ποταμού ΄Αδωνι, ο οποίος πηγάζει από το Λίβανο χρωματίζονταν ερυθρωπά από το χρώμα της λάσπης που παρέσυραν.
Πίστευαν ότι η πληγή του Άδωνι ανανεωνόταν κάθε χρόνο και ότι το ποτάμι χρωματιζόταν κόκκινο από το αίμα του Άδωνι.
Πρώτα γιόρταζαν το θάνατο και κατόπιν την ανάσταση.
Το όνομα ΄Αδωνις κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την φοινικική επίκληση Αντον-ί που σημαίνει « Κύριέ μου »
Ο Ησίοδος μνημονεύει τον ΄Αδωνι σαν γιο του Φοίνικα και της Αλφεσίβοιας, υποδηλώνοντας καθαρά τη φοινικική προέλευσή του. Σαφή δείγματα της λατρείας του έχουμε από τον 5ο αιώνα.
Τα « Αδώνια » αφού πέρασαν από την Κύπρο και τη Ρόδο, έκαναν την εμφάινισή τους και στον ηπειρωτικό ελληνικό χώρο για να επεκταθούν αργότερα ακόμη και στη Ρώμη.
Χαρακτηριστικός και ο Ορφικός ύμνος Αδώνιδος :
" Κλῦθί μου εὐχομένου, πολυώνυμε, δαῖμον ἄριστε, ἁβροκόμη, φιλέρημε, βρύων ὠιδαῖσι ποθειναῖς, Εὐβουλεῦ, πολύμορφε, τροφεῦ πάντων ἀρίδηλε, κούρη καὶ κόρε, † σὺ πᾶσιν † θάλος αἰέν, Ἄδωνι, σβεννύμενε λάμπων τε καλαῖς ἐν κυκλάσιν ὥραις, αὐξιθαλής, δίκερως, πολυήρατε, δακρυότιμε, ἀγλαόμορφε, κυναγεσίοις χαίρων, βαθυχαῖτα, ἱμερόνους, Κύπριδος γλυκερὸν θάλος, ἔρνος Ἔρωτος, Φερσεφόνης ἐρασιπλοκάμου λέκτροισι λοχευθείς, ὃς ποτὲ μὲν ναίεις ὑπὸ Τάρταρον ἠερόεντα, ἠδὲ πάλιν πρὸς Ὄλυμπον ἄγεις δέμας ὡριόκαρπον• ἐλθέ, μάκαρ, μύσταισι φέρων καρποὺς ἀπὸ γαίης."
΄Ακουσε την προσευχή μου , ώ ένδοξε , άριστε Θεέ ( δαῖμον ) , με την κομψή κόμη, φίλε της μοναξιάς, που είσαι γεμάτος από περιπόθητους καρπούς.
'Ω Ευβουλέα με τις πολλές μορφές, φανερέ ανατροφέα των πάντων, που είσαι θηλυκός κι΄αρσενικός , ώ ΄Αδωνι, σ΄όλα είσαι πάντοτε το ωραίο βλαστάρι, σβήνεις και λάμπεις σε ωραίες κυκλικές εποχές , βοηθείς στην αύξηση των καρπών, έχεις δύο κέρατα, είσαι πολύ αγαπητός, σε τιμούν με δάκρυα, έχεις μορφή που λάμπει, χαίρεσαι το κυνήγι, έχεις αξιέραστη ψυχή , είσαι το γλυκό τέκνο της Κύπριδας. Βλαστάρι του έρωτα και γεννήθηκες στα κρεβάτια της Περσεφόνης με τα όμορφα μαλλιά .σύ άλλοτες κατοικείς κάτω από τον σκοτεινό Τάρταρο, κι΄άλλοτε φέρνεις το σώμα σου, όταν ωριμάσει στον καιρό του , προς τον ΄Ολυμπο. Έλα , ώ μακάριε και φέρε στους μύστες καρπούς από τη γή.
Στην αρχαιότητα η λέξη Δαίμων (αρσ. και θηλ.) ήταν, ίσως, η πιο ευσεβής λέξη. Παράγεται από το ρ. δαίω (: μοιράζω στον καθένα την τύχη του). Αν και συνυπήρχε με τη λέξη Θεός, εντούτοις, ο δαίμων αναφερόταν στην απρόσωπη και απροσδιόριστη δύναμη, ενώ ο θεός στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Η έννοια του δαίμονος ισοδυναμούσε με την Μοίρα, την Ειμαρμένη .
Επίσης, στη λ. Δαίμονα απέδιδαν την έννοια του φύλακα αγγέλου «κατά φύλακα δαίμονα». Απ' εδώ και η λέξη ευδαιμονία (: ευτυχία, προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος)
Όμως, στου χρόνου τα γυρίσματα καθιερώνεται η νέα θρησκεία: ο Χριστιανισμός. Η λέξη που δήλωνε τον αγνό θεό των Αρχαίων έπρεπε να αποκτήσει αρνητική σημασία και από συνώνυμο του Θεού γίνεται συνώνυμο του Διαβόλου.
Ο καλός άγγελος γίνεται κακό δαιμόνιο. Οι δαίμονες, πλέον, είναι τα κακά πνεύματα, ο άγγελος του κακού, ο έκπτωτος άγγελος που έχει ως αρχηγό του τον σατανά ( satana στα εβραϊκά : ο αντίπαλος ).
Έτσι, δημιουργήθηκαν οι λέξεις: δαιμόνιος, δαιμονισμένος, δαιμονόπληκτος, δαιμονιστής, δαιμονολατρία, πανδαιμόνιο κ. α.
Το ότι ο ΄Αδωνις είναι ηλιακός θεός φαίνεται και από τον ΄Υμνο στον ΄Ηλιο του Πρόκλου, όπου αναφέρεται, ότι ο ΄Ηλιος εξυμνείται ως πατέρας τού Διονύσου, ως Άττις και ως τρυφερός Άδωνις.
ΠΡΟΚΛΟΣ: ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ
“ Εισάκουσέ με, βασιλέα του νοητικού πυρός, Τιτάνα με τα χρυσά ηνία, εισάκουσέ με,
χορηγέ του φωτός, βασιλέα, που ο ίδιος κρατάς το κλειδί της ζωογόνας πηγής και διοχετεύεις από ψηλά πλούσιο ρεύμα αρμονίας στους Κόσμους της ύλης.
Εισάκουσέ με. Γιατί εσύ, που βρίσκεσαι στην υπέρ του αιθέρος μεσαία έδρα και κατέχεις τον ολοφώτεινο δίσκο, την καρδιά του Κόσμου, γέμισες τα πάντα με τη δική σου πρόνοια που διεγείρει τον νου…
Ζωσμένοι οι πλανήτες με τους αιώνιους πυρσούς σου, στέλνουν με τους αδιάκοπους και ακούραστους χορούς τους ζωογόνες σταγόνες στα επιχθόνια. Κάτω από τις επαναλαμβανόμενες πορείες του άρματός σου αναβλάστησε ολόκληρη η πλάση σύμφωνα με την τάξη των Ωρών.
Ο ορυμαγδός των ιόντων συγκρούονταν μεταξύ τους σταμάτησε μόλις εμφανίστηκες από τον άρρητο γονιό σου. Μπροστά σου υποχώρησε ο ακλόνητος χορός των Μοιρών. Και ξανακλώθουν πάλι το νήμα της άφευκτης ανάγκης, όταν θελήσεις.
Γιατί ολόγυρα κυβερνάς, ολόγυρα βασιλεύεις με ισχύ. Από τη δική σου σειρά ξεπήδησε ο βασιλιάς του τραγουδιού που υπακούει στο θείο, ο Φοίβος. Ψάλλοντας θεόπνευστα τραγούδια με τη συνοδεία της κιθάρας ησυχάζει το μεγάλο κύμα της βαριόηχης πλάσης.
Από τον δικό σου σωτήριο θίασο ξεπήδησε ο γλοικόδωρος Παιάνας και επέβαλε στον πλατύ κόσμο τη δική του υγεία, γεμίζοντας τον με άφθαρτη αρμονία. Εσένα υμνούν ως ξακουστό πατέρα του Διονύσου.
Άλλοι πάλι στα τραγούδια σε εξυμνούν ως βακχικό Άττη στα απώτατα βάθη της ύλης και άλλοι ως όμορφο Άδωνη.
Φοβούνται την απειλή του γοργού μαστιγίου σου οι αγριόψυχοι δαίμονες που βλάπτουν τους ανθρώπους και μηχανεύονται κακά για τις δύστυχες ψυχές μας, προκειμένου για πάντα μέσα στον πάτο της βαριόηχης ζωής να υποφέρουν πεσμένες στα δεσμά του σώματος και έτσι να ξεχάσουν την ολοφώτεινη αυλή του υψηλού πατέρα.
Εσύ όμως, άριστε των θεών, στεφανωμένε με πυρ, όλβιε δαίμονα, εικόνα του θεού που γέννησε τα πάντα, ανυψωτή των ψυχών, εισάκουσέ με και καθάρισέ με για πάντα από κάθε αμαρτία.
Δέξου την πολυδακρισμένη ικεσία, σώσε με από τις ολέθριες κηλίδες, φύλαγε με μακριά από τις Ποινές καταπραΰνοντας το γρήγορο μάτι της Δικαιοσύνης που βλέπει τα πάντα.
Με σωτήρια βοήθειά σου ας χαρίζεις για πάντα στην ψυχή μου το αλεξίκακο αγνό φως, διαλύοντας τη φαρμακερή ομίχλη που καταστρέφει τους θνητούς.
Χάρισε ακόμα την ακεραιότητα και την υγεία με τα λαμπρά της δώρα στο σώμα μου και οδήγησέ με στη δόξα, ώστε σύμφωνα με τους θεσμούς των προγόνων να καλλιεργώ τα δώρα των ωριοπλόκαμων Μουσών.
Και δώσε μου, άναξ, αν θες, αδιατάρακτη ευτυχία για την λατρευτή ευσέβεια μου. Όλα μπορείς να τα κάνεις εύκολα.Γιατί έχεις ισχυρή και άπειρη δύναμη. Κι αν μας απειλεί κανένα κακό προερχόμενο από την άτρακτο της Μοίρας που περιστρέφεται ελικοειδώς κάτω από τα νήματα που κινούνται από τα άστρα, διώχνε το εσύ με τη μεγάλη φεγγοβολή σου”.
Κλῦθι, πυρὸς νοεροῦ βασιλεῦ, χρυσήνιε Τιτάν, κλῦθι, φάους ταμία, ζωαρκέος, ὦ ἄνα, πηγῆς αὐτὸς ἔχων κληῖδα καὶ ὑλαίοις ἐνὶ κόσμοις ὑψόθεν ἁρμονίης ῥύμα πλούσιον ἐξοχετεύων. κέκλυθι· μεσσατίην γὰρ ἐὼν ὑπὲρ αἰθέρος ἕδρην καὶ κόσμου κραδιαῖον ἔχων ἐριφεγγέα κύκλον πάντα τεῆς ἔπλησας ἐγερσινόοιο προνοίης. ζωσάμενοι δὲ πλάνητες ἀειθαλέας σέο πυρσοὺς αἰὲν ὑπ᾽ ἀλλήκτοισι καὶ ἀκαμάτοισι χορείαις ζῳογόνους πέμπουσιν ἐπιχθονίοις ῥαθάμιγγας. πᾶσα δ᾽ ὑφ᾽ ὑμετέρῃσι παλιννόστοισι διφρείαις Ὡράων κατὰ θεσμὸν ἀνεβλάστησε γενέθλη. στοιχείων δ᾽ ὀρυμαγδὸς ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντων παύσατο σεῖο φανέντος ἀπ᾽ ἀρρήτου γενετῆρος. σοὶ δ᾽ ὑπὸ Μοιράων χορὸς εἴκαθεν ἀστυφέλικτος· ἂψ δὲ μεταστρωφῶσιν ἀναγκαίης λίνον αἴσης, εὖτε θέλεις· περὶ γὰρ κρατέεις, περὶ δ᾽ ἶφι ἀνάσσεις. σειρῆς δ᾽ ὑμετέρης βασιλεὺς θεοπειθέος οἴμης ἐξέθορεν Φοῖβος· κιθάρῃ δ᾽ ὑπὸ θέσκελα μέλπων εὐνάζει μέγα κῦμα βαρυφλοίσβοιο γενέθλης. σῆς δ᾽ ἀπὸ μειλιχόδωρος ἀλεξικάκου θιασείης Παιήων βλάστησεν, ἑὴν δ᾽ ἐπέτασσεν ὑγείην, πλήσας ἁρμονίης παναπήμονος εὐρέα κόσμον. σὲ κλυτὸν ὑμνείουσι Διωνύσοιο τοκῆα· ὕλης δ᾽ αὖ νεάτοις ἐνὶ βένθεσιν εὔιον Ἄττην, ἄλλοι δ᾽ ἁβρὸν Ἄδωνιν ἐπευφήμησαν ἀοιδαῖς. δειμαίνουσι δὲ σεῖο θοῆς μάστιγος ἀπειλὴν δαίμονες ἀνθρώπων δηλήμονες, ἀγριόθυμοι, ψυχαῖς ἡμετέραις δυεραῖς κακὰ πορσύνοντες, ὄφρ᾽ αἰεὶ κατὰ λαῖτμα βαρυσμαράγου βιότοιο σώματος ὀτλεύωσιν ὑπὸ ζυγόδεσμα πεσοῦσαι, ὑψιτενοῦς δὲ λάθοιντο πατρὸς πολυφεγγέος αὐλῆς. ἀλλά, θεῶν ὤριστε, πυριστεφές, ὄλβιε δαῖμον, εἰκὼν παγγενέταο θεοῦ, ψυχῶν ἀναγωγεῦ, κέκλυθι καί με κάθηρον ἁμαρτάδος αἰὲν ἁπάσης· δέχνυσο δ᾽ ἱκεσίην πολυδάκρυον, ἐκ δέ με λυγρῶν ῥύεο κηλίδων, Ποινῶν δ᾽ ἀπάνευθε φυλάσσοις πρηΰνων θοὸν ὄμμα Δίκης, ἣ πάντα δέδορκεν. αἰεὶ δ᾽ ὑμετέραισιν ἀλεξικάκοισιν ἀρωγαῖς ψυχῇ μὲν φάος ἁγνὸν ἐμῇ πολύολβον ὀπάζοις ἀχλὺν ἀποσκεδάσας ὀλεσίμβροτον, ἰολόχευτον, σώματι δ᾽ ἀρτεμίην τε καὶ ἀγλαόδωρον ὑγείην, εὐκλείης τ᾽ ἐπίβησον ἐμέ, προγόνων τ᾽ ἐνὶ θεσμοῖς Μουσάων ἐρασιπλοκάμων δώροισι μελοίμην. ὄλβον δ᾽ ἀστυφέλικτον ἀπ᾽ εὐσεβίης ἐρατεινῆς, εἴ κε θέλοις, δός, ἄναξ· δύνασαι δ᾽ ἑὰ πάντα τελέσσαι ῥηιδίως· κρατερὴν γὰρ ἔχεις καὶ ἀπείριτον ἀλκήν. εἰ δέ τι μοιριδίοισιν, ἑλιξοπόροισιν ἀτράκτοις, ἀστεροδινήτοις ὑπὸ νήμασιν οὐλοὸν ἄμμιν ἔρχεται, αὐτὸς ἔρυκε τεῇ μεγάλῃ τόδε ῥιπῇ.
Ο Άδωνις λοιπόν είναι ένας ηλιακός ήρωας που λατρεύτηκε σαν θεός στη αρχαία Ιωνία, στη Φοινίκη, στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο πέθαινε και την άνοιξη ανασταινόταν, μαζί με τη φύση που την ίδια εποχή αναγεννιόταν.
Αλλά απ' ότι φαίνεται δεν ήταν ο μοναδικός. Την ίδια τύχη είχαν οι Ινδοί θεοί Κρίσνα και Βούδας Σακία, οι εσταυρωμένοι : Ιησούς ο Ναζωραίος, Ταμμούζ της Συρίας, Βιτόμπα του Τελιγκονέζε, Ιάω τού Νεπάλ, Χεσούς τών Κελτών Δρυιδών, Κετσακοάλτ τού Μεξικό, Κουιρίνους της Ρώμης, ο Θούλις της Αιγύπτου, ο Ίντρα του Θιβέτ, ο Άττις της Φρυγίας, ο Κρίτε της Χαλδαίας, ο Μπάλι της ασιατικής Ορίσσα, ο Μίθρα τής Περσίας, ο Έλληνας εσταυρωμένος Προμηθέας και ας μην ξεχνάμε τον Ιδαίο Δία της Κρήτης που κάθε χρόνο γιορταζόταν ο θάνατος και η ανάστασή του στα Κρητικά μυστήρια και τέλος τον Διόνυσο που πεθαίνει σαν Διόνυσος Ζαγρέας για να αναστηθεί σαν Διόνυσος Ελευθερέας, σωτήρας και ελευθερωτής των ώριμων ψυχών.
Πρόκειται λοιπόν για τον ίδιο μύθο που διατρέχει την παγκόσμια ιστορία καλυμμένος με διαφορετικά ονόματα.
Στον Ελευθεροτεκτονισμό , στην μύηση του διδασκάλου, έχουμε ως αντίστοιχο τον μύθο του Χιράμ. Διαβάζουμε στο τυπικό του διδασκάλου :
«Η αλληγορία αυτή ανευρίσκεται αείποτε η αυτή εις πάσας τάς παραδόσεις και είς πάσας τάς θρησκείας, άλλ' υπό διάφορα ονόματα. Πανταχού ή αυτή ίδέα κυριαρχεί : Εις θεός, είς ήρως, εις μάρτυς πίπτει νεκρός υπό τά πλήγματα τον πνεύματος τής κακίας και υφίσταται τον θάνατον, ίνα μετ' ολίγον αναστή και αναλάβη ένδοξον καί αθάνατον ζωήν. Είναι η αλληγορία τού Προμηθέως, τού Οσίριδος, τού Αδώνιδος και όλων τών κοσμικών ηρώων».
Σε ότι αφορά τον Άδωνι ο μύθος μας παραδίδει τα εξής:
Ο Κινύρας βασιλιάς της Κύπρου, όταν κάποτε η κόρη του έφτασε σε ηλικία γάμου την ρώτησε ποιόν άντρα επιθυμεί να νυμφευθεί. Όμως η Μύρρα, «τιμωρημένη» απ' τη θεά Αφροδίτη για κάποιο ατόπημά της, είχε ήδη νιώσει στην καρδιά της άνομο έρωτα για τον ίδιο της τον πατέρα. Με τη βοήθεια της παραμάνας της μέθυσε τον Κινύρα και τον παρέσυρε στην ερωτική της κλίνη για δώδεκα ολόκληρες μέρες και νύχτες. Όταν ο Κινύρας συνήλθε από τη μέθη και συνειδητοποίησε την ανίερη ένωση με την ίδια του την κόρη, κυνήγησε τη Μύρρα για να τη σκοτώσει. Η Μύρρα έτρεξε μακριά για να γλυτώσει απ' το σπαθί του πατέρα της και κατέφυγε στα όρη. Εκεί η Αφροδίτη της δίνει τη λύτρωση μεταμορφώνοντάς τη στο φυτό σμύρνα. Όμως μέσα στα σπλάχνα της σάλευε ο καρπός της άνομης ένωσης με τον πατέρα της. Όταν το σπαθί την άγγιξε, ο κορμός του δέντρου άνοιξε στα δυο και ξεπετάχτηκε από μέσα ο Άδωνις, ενώ τα δάκρυα της Μύρρας μεταμορφώθηκαν σε μύρο ευωδιαστό.
Η Αφροδίτη έσπευσε να σώσει το μωρό και το παρέδωσε στις Νύμφες για να το αναθρέψουν. Στη συνέχεια το παρέδωσε μέσα σε Λάρνακα (εξ ου το όνομα της πόλης Λάρνακα της Κύπρου) στη Θεά Περσεφόνη για να ολοκληρώσει την ανατροφή του, με τη συμφωνία να της το παραδώσει όταν θα γινόταν δεκαοχτώ χρονών. Όταν η Περσεφόνη άνοιξε τη Λάρνακα θαμπώθηκε απ' το κάλλος και τη λάμψη του βρέφους και μυστικά αποφάσισε πως δεν θα τηρήσει τη συμφωνία.
Ο Άδωνις καθώς μεγάλωνε γινόταν όλο και πιο φωτεινός και πανέμορφος. Η Αφροδίτη ερωτεύτηκε το κάλλος του και ο λαμπερός Άδωνις λάτρεψε παράφορα την όμορφη θεά. Αλλά η Περσεφόνη αρνήθηκε να της τον δώσει πίσω και οι δύο θεές κατέληξαν στον πατέρα Δία για να λύσει τη διαφορά τους. Εκείνος έδωσε εντολή να μένει τέσσερις μήνες το χρόνο ο Άδωνις κοντά στην Περσεφόνη, τέσσερις μήνες κοντά στην Αφροδίτη και τους υπόλοιπους τέσσερις να διαθέτει το χρόνο του όπως επιθυμεί. Ο Άδωνις επέλεξε τους τέσσερις αυτούς μήνες να τους διαθέσει στην Αφροδίτη και στο θεϊκό ερωτά τους.
Οι δυο θεϊκοί εραστές ζούσαν τον περίλαμπρο έρωτά τους μέσα στα δάση μέχρι την αποφράδα εκείνη μέρα που ο αβροκόμης Άδωνις έπεσε νεκρός στη διάρκεια ενός κυνηγιού από το δάγκωμα κάποιου κάπρου. Από το αίμα που κύλησε απ' την πληγή του φύτρωσαν στη Μάνα Γη κόκκινα ρόδα και παπαρούνες.
Η Αφροδίτη έκλαψε και θρήνησε πικρά το νεαρό εραστή της. Απ' τα δάκρυά της ξεπήδησαν οι ανεμώνες. Με άφατο πόνο παρακάλεσε την Περσεφόνη να επιτρέψει στον Άδωνι να ανεβαίνει έξι μήνες στη γη. Η Περσεφόνη συμφώνησε κι από τότε ο Άδωνις έξι μήνες το χρόνο βρίσκεται στον Άδη και έξι μήνες κοντά στην αγαπημένη του, λυτρωμένος απ' το φάσμα του θανάτου.
Σε ανάμνηση του θανάτου και της ανάστασης του Άδωνι τελούνταν ετήσιες εορτές καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Οι γιορτές αυτές ήταν αλλού διήμερες, αλλού τριήμερες και σε κάποιες πόλεις εφταήμερες.
Οι πρώτες μέρες της γιορτής ήταν ημέρες πένθους και είχαν το όνομα «Αφανισμός». Λυσίκομες και γυμνόποδες γυναίκες περιέφεραν ομοίωμα του θεού, τελούσαν νεκρική τελετή και προσέφεραν στον αγαπημένο νεκρό, γλυκά από μέλι και λάδι, έρωτες και αγγεία όπου μερικές μέρες πριν είχαν σπείρει φακή, σιτάρι, κριθάρι, κεχρί και μαρούλια, τους επονομαζόμενους «Κήπους Αδώνιδος». Οι «κήποι» μετά το πέρας των δρώμενων τοποθετούνταν στις στέγες των σπιτιών, όπου αναπτύσσονταν γοργά με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός. Καθ' όλη τη διάρκεια της πομπής έψαλλαν πένθιμους ύμνους τα λεγόμενα «αδωνίδια» με συνοδεία γίγγρας (είδος αυλού). Σπουδαίο δείγμα του τρόπου που θρηνούνταν ο Άδωνις, είναι ο «Επιτάφιος Αδώνιδος» του Βίωνος του Σμυρναίου, ένας θρήνος ηλικίας εικοσιενός αιώνων.
Στη συνέχεια οι γυναίκες πετούσαν το ομοίωμα του θεού σε λίμνες, πηγές ή ποτάμια. Μετά το πέρας των ημερών του θρήνου, γιόρταζαν την ανάσταση του θεού με ευωχία και οινοποσία, μέσα σε γενικό κλίμα χαράς. Οι αναστάσιμες ημέρες είχαν το όνομα «Εύρεσις».
Τα Αδώνια επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας στο θρήνο της Μ. Παρασκευής, στην Αναστάσιμη ακολουθία και σε όλα τα έθιμα που ο χριστιανισμός θέλησε να μας πείσει πως είναι δικά του: αναστάσιμα κεριά, κόκκινα αβγά (ορφικό σύμβολο), κουλούρια, σμύρνα που οι μάγοι πρόσφεραν στον Ιησού κλπ.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στην Ορφική παράδοση και τον αποσυμβολισμό που επιχειρείται μέσα απ' αυτή στα μυστήρια του Αδώνιδος, στα μυστήρια του θανάτου και της Ανάστασης.
Σύμφωνα με την Ορφική θεολογία, η περίοδος του χειμερινού ηλιοστασίου είναι η εποχή της γέννησης του Διονύσου Ζαγρέως, του ελευθερωτή των ανθρωπίνων ψυχών από τον Άδη. Μετά την χειμερινή τροπή ετελείτο η δεύτερη μύηση των Ορφικών (η πρώτη μύηση όπου αποκαλύπτονταν στον μυούμενο τα μυστικά της μάνας Γης, ετελείτο μετά την Φθινοπωρινή Ισημερία).
Ο χρόνος από τη δεύτερη μύηση μέχρι την Εαρινή ισημερία ήταν, κατά τους Ορφικούς, η περίοδος που έπρεπε ο μυούμενος να εκδηλώσει το σπόρο της Ορφικής ιδεολογίας, που είχε ριφθεί στην διάνοιά του.
Η Εαρινή ισημερία του ήλιου, κατά την οποία κυρίως ετελούντο και τα Αδώνια, συμβολίζει το θάνατο των παθών της τιτανικής φύσης της ανθρώπινης ψυχής και την πνευματική της αναγέννηση. Τότε ετελείτο η Τρίτη μύηση στα ορφικά μυστήρια. Οι Ορφικοί συμβόλιζαν την εαρινή ισημερία με το θάνατο (μεταμόρφωση) του Διόνυσου Ζαγρέως και την εκ νέου γέννησή του απ' τη φύση του Διός, ως Διονύσου του Άνθιου. Αυτός στην πορεία μεταμορφώνεται στο Διόνυσο τον Ελευθερέα, το σωτήρα και ελευθερωτή των ανθρώπινων ψυχών από τον Άδη της υλικής τους φύσης.
Είναι αυτή η θαυμάσια θέαση του κόσμου απ' την ορφική θεολογία, η γεμάτη ελπίδα και προσδοκία για πνευματική αναγέννηση των ανθρωπίνων ψυχών που τρέφονται στα ιερά νάματα της ελληνικής μυστηριακής παράδοσης, που μας δονεί στα κατάβαθα του είναι, καθώς καλά γνωρίζουμε πως υπάρχει δρόμος σωτηρίας. Ο δρόμος της επιστροφής στον μυστηριακό ορίζοντα που κατείχαμε και απωλέσαμε μαζί με την αλήθεια.